Τη γλΩσσα μου Εδωσαν ελληνικΗ

Λόγιες Φράσεις της Νέας Ελληνικής

Α

αβρόχοις ποσί: με στεγνά πόδια, μεταφ. χωρίς υλική ή ηθική ζημιά.

αγαθόν το εξομολογεισθαι: είναι καλό να εξομολογείται κανείς.

αγρόν ηγόρασε: αδιαφόρησε τελείως.

αγομαι και φέρομαι: είμαι έρμαιο στα χέρια κάποιου (παρασύρομαι).

αδυτον αδύτων: απόκρυφο, μυστικό και απρόσιτο μέρος.

αιδως Αργείοι: δεν ντρέπεστε επιτέλους;

αιέν αριστεύειν: πάντοτε ν’αριστεύετε.

αι γενεαί πάσαι: όλοι οι άνθρωποι.

αιχμή δόρατος: το ισχυρότερο σημείο.

άκρατος οινος: ανόθευτο κρασί.

ακρον αωτον: αποκορύφωμα, ακρότατο σημείο.

άλλαι μεν βουλαί των ανθρώπων, άλλα δε Θεός κελεύει: άλλα τα σχέδια των ανθρώπων και άλλες οι θελήσεις του Θεού.

αλήστου μνήμης: αείμνηστος, αλησμόνητος.

άμοιρος ευθυνών: αμέτοχος ευθυνών.

αμ’έπος αμ’έργον: μόλις το είπε και το έκανε.

ανέκαθεν: από παλιά, εξαρχής, πάντοτε.

ανευ αποχρώντος λόγου: χωρίς σοβαρό λόγο.

ανάγκα και Θεοί πείθονται: μπροστά στην ανάγκη υποκύπτουν και οι Θεοί.

ανακρούω πρύμναν: οπισθοχωρώ κωπηλατώντας, υπαναχωρώ, κάνω στροφή. αναξέω πληγάς: ξαναθυμίζω παλιά μίση.

ανά πάσαν στιγμήν: από στιγμή σε στιγμή.

ανευ αντικρίσματος: χωρίς πραγματική αξία.

ανδρων επιφανων πασα γη τάφος: ο τάφος των ένδοξων έχει οικουμενικότητα.

ανοίγω τους ασκούς του Αιόλου: δίνω αφορμή για να ξεχυθού μύρια κακά.

αντίπαλον δέος: ανταγωνιστής, ισορροπία προερχόμενη από αμοιβαίο φόβο.

αντί πινακίου φακης: με αντάλλαγμα ένα πιάτο φακή για ασήμαντο ποσό.

αντί του μάννα χολήν: αντί ευγνωμοσύνης δείχνει κάποιος αχαριστία.

αντί πάσης θυσίας: με κάθε θυσία.

ανω ποταμών: μεταφ. εξωφρενικός, παράλογος.

άπαξ δια παντός: μια για πάντα.

απέχω παρασάγγας: απέχω πάρα πολύ.

απευκταιον: δυσάρεστο, συμφορά.

από καταβολής κόσμου: από τότε που πλάστηκε ο κόσμος, από παμπάλαιες εποχές.

απνευστί: χωρίς αναπνοή.

αποδιοπομπαιος τράγος: εξιλαστήριο θύμα.

από καθέδρας: με δογματικό ύφος.

αποκύημα φαντασίας: δημιούργημα της φαντασίας, ψέμα.

απολωλός πρόβατον: παραστρατημένος.

απορω και εξίσταμαι: νιώθω ανέκφραστη έκπληξη.

αποχρωσαι ενδείξεις: επαρκείς ενδείξεις

από τον καιρό του Νώε: από πολύ παλιά.

από μηχανής Θεός: άνθρωπος ή μέσο που παρουσιάζεται απροσδόκητα και δίνει λύση στο αδιέξοδο.

άρδην: τελείως, συθέμελα.

άρχεσθαι μαθών άρχειν επιστήσει: αν μάθεις να κυβερνιέσαι θα μάθεις να κυβερνάς.

άρον άρον: επειγόντως, με πολλή βιασύνη.

ασκαρδαμυκτί: χωρίς ανοιγοκλείσιμο των ματιών.

αυτήκοος, αυτόπτης μάρτυς: ο μάρτυρας που άκουσε, είδε.

αφωνότερος ιχθύος: τελείως αμίλητος.

άχθος αρούρης: βάρος της γης, τελείως άχρηστος.

αχίλλειος πτέρνα: μεταφ. αδύνατο σημείο.

Β

βίας ανεόρταστος μακρά οδός απανδόκευτος: ζωή χωρίς γιορτές, μακρύς δρόμος χωρίς πανδοχείο.

βίος αβίωτος: ανυπόφορη ζωή.

βήμα σημειωτόν: με πολύ αργό ρυθμό.

Γ

γαία πυρί μιχθήτω: ας γίνουν τα πάντα άνω κάτω.

γη και ύδωρ: υποχώρησαν τελείως, σύμβολα υποταγής.

γηράσκω δ’αεί πολλά διδασκόμενος: γερνώ μαθαίνοντας, όσο γερνώ τόσο μαθαίνω.

γυναιξί κόσμον η σιγή φέρει: η σιωπή είναι στολίδι για τις γυναίκες.

γης Μαδιάμ: τα έκαναν άνω κάτω.

γνωθι σαυτόν: να γνωρίσεις τον εαυτό σου.

γόρδιος δεσμός: δυσεπίλυτο πρόβλημα.

Δ

δαμόκλειος σπαθη: απειλητικά.

δει δε χρημάτων: υπάρχει ανάγκη χρημάτων.

διά βίου: σε όλη τη ζωή.

διά βοης: με φωνή (όχι με ψηφοφορία).

διά γυμνού οφθαλμού: χωρίς βοηθητικά μέσα της όρασης.

διά ζώσης: προφορικά.

διά πυρός και ύδατος: μέσα από πολλές δυσκολίες.

δια πυρός και σιδήρου: επίτευξη στόχου με τη βία, εφαρμογή θεμιτών ή αθέμιτων μέσων.

διαρρηγνύω τα ιμάτια: διαμαρτύρομαι εντονότατα.

διέβην τον Ρουβίκωνα: πήρα μια παράτολμη απόφαση.

διεμερίσαντο τα ιμάτια: μοίρασαν τα πάντα, τα σκόρπισαν όλα.

δίκην Ποντίου Πιλάτου: ακολουθώντας την τακτική του Πιλάτου.

διυλίζοντες τον κώνωπα, την δε κάμηλον καταπίνοντες: επιμένουν σε ασήμαντα πράγματα και ανέχονται σοβαρότερα.

δουναι και λαβείν: δοσοληψίες.

δράξασθε παιδείας: εκμεταλλευτείτε κάθε ευκαιρία για μόρφωση.

δρακόντεια μέτρα: αυστηρά μέτρα.

δράττομαι της ευκαιρίας: αρπάζω την ευκαιρία.

δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται: όταν κάποιος δυστυχήσει, όλοι προσπαθούν να επωφεληθούν από τη δυστυχία του.

δώρον άδωρον: άχρηστο, ανώφελο.

Ε

εάλω η Πόλις: κυριεύθηκε η Πόλη, κάτι που χάθηκε άδοξα.

εγέρθητι-εγέρθητε: σήκω-σηκωθείτε.

εδέησε: έγινε δυνατό.

είθισται: είναι συνηθισμένο.

εική και ως έτυχεν: στην τύχη, στα τυφλά.

ειπα και ελάλησα, αμαρτίαν ουκ έχω: ξεκαθάρισα από πριν τη θέση μου, δεν έχω ευθύνη τώρα.

ειρήσθω εν παρόδω: ας πούμε με την ευκαιρία αυτή.

εις επήκοον: φανερά, να τ’ακούσουν όλοι.

εις το έλεος του θεου: αβοήθητος.

εις μάτην: μάταια.

εις ώτα μη ακουόντων: σε αφτιά ανθρώπων που δεν ακούνε.

εις οιωνός άριστος αμυνεσθαι περί πάτρης: ένα είναι ο καλύτερος οιωνός, να υπερασπιζόμαστε την πατρίδα.

εις το διηνεκές: για πάντα.

εις τόν αιώνα τόν άπαντα: για πάντα.

εκάς οι βέβηλοι: μακριά οι μολυσμένοι.

εκατέρωθεν: και από τις δυο πλευρές, και από τα δυο μέρη.

εκάστος εφ’ω ετάχθη: καθένας για εκείνο για το οποίο είναι προορισμένος.

εκ βαθέων: από τα βάθη της ψυχής.

εκ βάθρων: ριζικά, από τα θεμέλια.

εκ διαμέτρου αντίθετος: εντελώς αντίθετος.

εκ παραδρομής: από απροσεξία, από αβλεψία.

εκ των ων ουκ ανευ: απαραίτητα ή αναντικατάστατα για κάτι.

εκων άκων: εκούσια ή ακούσια, θέλοντας και μη.

εκ περιτροπης: διαδοχικά, με τη σειρά.

εκ προμελέτης: προμελετημένα, προσχεδιασμένα.

εκ προοιμίου: εξαρχής.

εκ πρώτης όψεως: από την πρώτη ματιά.

εκ του μηδενός: από το μηδέν, από το τίποτα.

εκ του σύνεγγυς: από πολύ κοντά.

εκ του συστάδην: από κοντά.

εκ των ενόντων: με ό,τι υπάρχει.

εκ των προτέρων: από πριν

εκ των υστέρων: έπειτα.

ελαφρά τη καρδία: επιπόλαια.

εν δια δυοιν: ένα με δύο (σχήμα λόγου).

ένδον σκάπτε: εξέταζε βαθιά τον εαυτό σου, να μην είσαι ρηχός.

εν ειδει: με τη μορφή, με το σχήμα.

ενθάδε κειται: εδώ είναι θαμμένος.

ένθεν κακειθεν: από εδώ και από εκεί.

εν ευθέτω χρόνω: σε κατάλληλο χρόνο.

εν κατακλείδι: τελειώνοντας.

εν κρυπτώ (και παραβύστω): στα κρυφά (χωρίς διαφάνεια).

εν ου παίκτοις: να μην ασχολούμαστε επιπόλαια με σοβαρά θέματα.

εν ριπή οφθαλμού: ακαριαία, ξαφνικά.

εν τη γενέσει: στη γένεση, στην αρχή.

εν τη ρύμη του λόγου: στην ορμή του λόγου.

ενώπιος ενωπίω: πρόσωπο με πρόσωπο.

εν βρασμω ψυχης: σε στιγμή μεγάλης ψυχικής ταραχής.

εν εγρηγόρσει: έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο.

εν εναντία περιπτώσει: σε αντίθετη περίπτωση.

εν καιρω τω δέοντι: στη κατάλληλη ευκαιρία.

εν ολίγοις: με λίγα λόγια.

εν τη γενέσει: στα αρχικά στάδια.

εν χορω: όλοι μαζί.

εν ψυχρω: χωρίς αφορμή.

εξεμέτρησε τό ζην: πέθανε.

εξ ιδίων (κρίνει) τά αλλότρια: λαμβάνοντας υπόψη τα δικά του κρίνει τα ξένα.

εξ οικείων τά βέλη: οι επιθέσεις προέρχονται από οικεία πρόσωπα.

εξ όνυχος του λέοντος: από κάποια μικρή ένδειξη φαίνεται ο χαρακτήρας κάποιου.

εξ αγχιστείας: συγγενικός δεσμός (? εξ αίματος).

εξ απαλών ονύχων: από μικρό παιδί, από νήπιο.

εξαπίνης: ξαφνικά, απροσδόκητα, απρόσμενα.

εξ ιδίων κρίνει τα αλλότρια: λαμβάνοντας υπόψη τα δικά του κρίνει τα ξένα.

εξις δευτέρα φύσις: η συνήθεια καταντά να γίνει δεύτερη φύση.

εξώλης και προώλης: φαύλος, ανήθικος, διεστραμμένος.

εξ ων συνετέθη: διαλύεται (στα αρχικά στοιχεία).

έξω του νυμφώνος: έξω από την ευτυχισμένη ομάδα, δηλαδή δε θα μπορέσει να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία που παρουσιάζεται.

επεα πτερόεντα: φτερωτά λόγια, λόγια του αέρα.

επί ξυρου ακμης: στην κόψη του ξυραφιού, σε κρισιμότατο σημείο.

επί παντός επιστητου: για κα΄θε ζήτημα (που μπορεί κανείς να μάθει)

επί τον τυπον των ήλων: δυσπιστία που απαιτεί απτή απόδειξη.

επί των επάλξεων: στο καθήκον, στις επάλξεις.

επ’ αυτοφώρω: τη στιγμή της διάπραξης του αδικήματος.

επί ίσοις όροις: με τις ίδιες προϋποθέσεις.

επί ποδός πολέμου: έτοιμοι για πόλεμο, σε συναγερμό.

επί τάπητος: υπό συζήτηση.

επί παντός επιστητου: για κάθε ζήτημα.

ερήμην: χωρίς να είναι παρών.

έρως ανίκατε μάχαν: έρωτα ανίκητε στη μάχη.

ες αύριον τα σπουδαία: ας αφήσουμε για αύριο τα πιο σημαντικά.

εστι δίκης οφθαλμός ος τα πανθ’ορα: υπάρχει το μάτι της δικαιοσύνης που βλέπει τα πάντα.

έτερον εκάτερον: άλλο το ένα, άλλο το άλλο.

ετράπη εις φυγήν: υποχώρησε.

ευήκοον ους: ακούω με ευνοϊκή διάθεση.

ευκταιον: ευχής έργα.

εφ’άπαξ: για μια φορά.

εφ’όλης της ύλης: πάνω σε όλες τις πτυχές.

εφ’όρου ζωης: για όλη τη ζωή.

Ζ

ζητειται και ευρήσετε: ζητάτε με επιμονή και θα το βρείτε.

Η

ήγγικεν η ώρα: έφθασε η ώρα.

ηθος ανθρώπω δαίμων: ο χαρακτήρας του ανθρώπου είναι η μοίρα του.

ήκιστα: ελάχιστα.

ηλίου φαεινότερον: σαφέστατον.

ήξεις αφήξεις: διφορούμενα πράγματα.

ήρξατο χειρων αδίκων: άρχισε πρώτος τις αδικοπραγίες.

ήσσονος σημασίας: μικρότερης σημασίας.

Θ

θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου: φύλαξε με Κύριε, να μην προφέρω κάτι κακό.

θύραθεν παιδεία: η ελληνική (ειδωλολατρική) παιδεία ? χριστιανική παιδεία.

Ι

ιδίοις όμμασιν: με τα ίδια του τα μάτια.

ιδίοις χερσίν: με τα ίδια μου τα χέρια.

ιδού ο άνθρωπος: να ποια είναι η κατάσταση του ανθρώπου.

ιδού δόξης στάδιον λαμπρόν: να πεδίο εξαιρετικά πρόσφορο για δράση.

ιθύνων νους: αυτός που διαδραματίζει καθοδηγητικό ρόλο.

Κ

καινά δαιμόνια: ριζοσπαστικές, νέες ιδέες.

καθ’έξιν: εκ συνήθειας (? κατά φύσιν)

καθεύδει υπό μανδραγόραν: κοιμάται ύπνο βαθύ, αδιαφορεί τελείως. [μανδραγόρας: υπνωτικό φυτό]

καλή τη πίστει: καλοπροαίρετα.

κατά μείζονα λόγο: πολύ περισσότερο.

κατά γράμμα: με απόλυτη προσήλωση στις οδηγίες, ακολουθώντας πιστά τις εντολές.

κατά διάνοιαν: κάτι που έχω ή περνά από το μυαλό μου.

κατά κόρον: με τρόπο υπερβολικό.

κατά συρροήν: για σωρεία.

κατά το δοκουν: κατά τη γνώμη του, αυθαίρετα.

κατά τό μαλλον η ηττον: λίγο-πολύ, περίπου.

κατ’ευφημισμόν: με ευοίωνο και όχι δυσοίωνο όνομα.

κατ’ιδίαν: ιδιαίτερα, χωρίς να περευρίσκονται άλλοι.

κατ’επίφασιν: φαινομενικά

κατόπιν εορτής: μεταφ. αργά πια.

κεκλεισμένων των θυρων: με κλειστές πόρτες, δεν επιτρέπεται η παρακολούθηση.

κομίζω γλαυκα ες Αθήνας: μιλώ για πολύ γνωστά πράγματα σαν να ήταν εντελώς νέα.

κοινή συναινέσει: με κοινή συγκατάθεση.

κρανίου τόπος: όπου η ζωή είναι πραγματική κόλαση.

κράτος εν κράτει: αυτοτελής ςξουσία μέσα στην κρατική εξουσία.

κύμβαλον αλαλάζον: μεταφ. λέγεται για άνθρωπο που απηχεί ξένες γνώμες άκριτα.

κύκνειο άσμα: τελευταία λόγια ή πράξεις κάποιου πριν πεθάνει.

Λ

λαμβάνει σάρκα και οστά: πραγματοποιείται, υλοποιείται.

λίθοι και πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμένα: πράγματα που βρίσκονται ή αφήνονται σε μεγάλη αταξία.

λόγος έργου σκιά: ο λόγος είναι η σκιά της πράξης.

λουκούλειο γεύμα: πλουσιοπάροχο γεύμα.

λυδία λίθος: το όργανο ή το μέσο με το οποίο δοκιμάζεται κάποιος ή κάτι.

Μ

μάννα εξ ουρανου: απροσδόκητο δώρο.

μάχαιραν έδωσες μάχαιραν λαμβάνεις: ό,τι κακό κάνεις, ίδιο κακό θα σε βρει.

με αδαμιαία περιβολή: ολόγυμνος

μέλας ζωμός: λιτότατο γεύμα.

μεριμνας και τυρβάζης περί πολλά: ενδιαφέρεσαι και ασχολείσαι με σωρό ασήμαντα πράγματα.

μετά βαΐων και κλάδων: θριαμβευτική υποδοχή.

μεταξύ σφύρας και άκμονος: ανάμεσα σε δυο κακά ή εμπόδια.

μεταξύ τυρου και αχλαδίου: ελαφρά, όχι επίσημη, συζήτηση.

μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας: στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου.

μέχρις εσχάτων: ως το τέλος, ως το θάνατο.

μέχρι τρυγός: μεταφ. ως τον πάτο, ως το τέλος.

μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιει η δεξιά σου: να μη γνωρίζει το αριστερό σου χέρι τι κάνει το δεξί σου.

μηδέν άγαν: μην κάνεις τίποτα το υπερβολικό.

μηδένα προ του τέλους μακάριζε: μην καλοτυχίζεις κανένα πριν δεις το τέλος του.

μη δωτε το άγιον τοις κυσίν: μην περιφρονείτε πολύτιμα πράγματα, μην υποτιμάτε τα σπουδαία.

μη κρίνετε ινα μη κριθητε: μην κρίνετε τους άλλους για να μην κριθείτε και εσείς.

μη μου τους κύκλους τάραττε: μεταφ. μη με ανησυχείς, μη με σκοτίζεις.

μία χελιδών έαρ ου ποιει: ένα χελιδόνι δε φέρνει την άνοιξη.

μολών λαβέ: αφού έλθεις, παρ’τα, αν σου βαστάει η καρδιά σου έλα να τα πάρεις.

μούσαις Χάρισι θύε: στις μούσες και Χάριτες να θυσιάζεις.

μωραίνει Κύριος (λαόν) ον βούλεται απολέσαι: μωραίνει ο θεός αυτόν που θέλει να αφανίσει.

Ν

νίπτω τας χείρας μου: μεταφ. δεν έχω καμιά ανάμειξη, καμιά ευθύνη.

νίψον ανομήματα μη μόναν όψιν: να ξεπλύνεις τις αμαρτίες σου, όχι μόνο το πρόσωπό σου.

νόστιμον ημαρ: ημέρα της επιστροφής (στην πατρίδα από τα ξένα).

νους υγιής εν σώματι υγιεί: ένα υγιές πνεύμα προϋποθέτει ένα υγιές σώμα.

νυν και αεί: τώρα και πάντοτε.

νυν υπέρ πάντων ο αγών: λέγεται όταν πρόκειται να τονιστεί η κρισιμότητα μιας προσπάθειας.

Ξ

ξόανο: ξύλινο ειδώλιο (χρησιμοποιείται ως βρισιά).

Ο

ο αποθανών δεδικαίωται: τα σφάλματα του πεθαμένου συγχωρούνται.

ο γέγονε γέγονε: ό,τι έγινε έγινε.

ο γέρων δίς παις: ο ηλικιωμένος είναι δυο φορές παιδί

ο αναμάρτητος πρωτος τον λίθον βαλέτω: ο έτοιμος να καταδικάσει χωρίς να βλέπει τα δικά του αδικήματα.

οι καιροί ου μενετοί: οι περιστάσεις (καιροί) δεν επιτρέπουν αναβλητικότητα.

οινος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου: το κρασί ευφραίνει την ψυχή του ανθρώπου.

οκλαδόν: κάθισμα στο δάπεδο σταυροπόδι.

ο κύβος ερρίφθη: πάρθηκε η κρίσιμη απόφαση.

ο μή δαρείς ου παιδεύεται: αν δε φάει κανείς ξύλο, δε μαθαίνει γράμματα.

ο μη γένοιτο: πράγμα που εύχομαι να μη γίνει.

όμοιος ομοίω αεί πελάζει: κάνουμε πάντα παρέα με τους όμοιους μας.

όμφακες εισιν: είναι άγουρα.

ομφαλός της γης: κέντρο της γης.

ον οι θεοί φιλούσιν αποθνήσκει νέος: όποιον αγαπούν οι θεοί πεθαίνει νέος.

ο νοων νοειτω: αυτός που σκέφτεται έχει καταλάβει.

ο όφις μέ ηπάτησε: το φίδι με απάτησε (λέγεται όταν θέλουμε να ρίξουμε αλλού τις ευθύνες).

όπερ έδει δειξαι: αποδείχτηκε αυτό που έπρεπε να αποδείξουμε.

οπερ και εγένετο: πράγμα ακριβώς που πραγματοποιήθηκε.

όπου ου πίπτει ο λόγος πίπτει ράβδος: όπου δεν «πιάνει» ο λόγος πέφτει ξύλο.

όρθρου βαθέως: πολύ πρωί, πριν ακόμα ξημερώσει.

ο συ μισεις ετέρω μη ποιήσης: εκείνο που δε θέλεις να γίνει στον εαυτό σου μην το κάνεις σε άλλον.

ου γαρ έρχεται μόνο: λέγεται για το γήρας και τα δεινά που συνεπάγονται.

ουδείς εκών κακός: κανείς δεν είναι κακός με τη θέλησή του.

ουδείς προφήτης δεκτός εν τη πατρίδι αυτου: η αξία ενός ανθρώπου συνήθως δεν αναγνωρίζεται στον τόπο του.

ουδέν κακόν αμιγές κακου: κανένα κακό δεν υπάρχει που να μη συνεπαγεται από κάτι το καλό.

ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον: τίποτα δεν μπορεί να παραμείνει κρυφό για πάντα.

ούδ’επί στιγμήν: ούτε για μια στιγμή.

ουκ αν λάβοις παρά του μή έχοντος: δε θα μπορούσες να πάρεις από εκείνον που δεν έχει.

ουκ εν τω πολλω το ευ : η ποιότητα δε βρίσκεται στην ποσότητα.

ου με πείσεις καν με πείσης: δε θα με πείσεις, έστω κι αν με πείσεις.

ους ο θεός συνέζευξεν, άνθρωπος μή χωριζέτω: όποιους ο θεός  ένωσε με τα δεσμά του γάμου, ας μην τους χωρίσει κανένας άνθρωπος.

ούτως ειπειν: για να μιλήσουμε έτσι, δηλαδή.

οψόμεθα ες Φιλίππους: θα λογαριαστούμε.

οφθαλμοί ακριβέστεροι μάρτυρες των ωτων: τα μάτια είναι πιο ακριβείς μα΄ρτυρες απο τα αυτιά.

Π

παίζομεν εν ου παικτοις: ασχολούμαστε επιπόλαια με σοβαρά θέματα.

πάθει μάθος: μαθαίνουμε παθαίνοντας.

πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα: όλα τα ανθρώπινα πράγματα είναι μάταια.

πάντα ρει: τα πάντα μεταβάλλονται, τίποτα δε μένει αναλλοίωτο.

πανταχού παρών: που βρίσκεται παντού.

παρελθέτω απ’εμου τό ποτήριον τουτο: μακάρι ν’αποφύγω αυτή τη δοκιμασία, να μην υποστώ αυτό το μαρτύριο.

παρά πασαν προσδοκίαν: ξαφνικά, αναπάντεχα.

παρ’αξίαν: χωρίς ν’αξίζει, αναξιοκρατικά.

παρά θιν’ αλός: στην ακρογιαλιά.

παρανάλωμα πυρός: κάηκε ολότελα.

παρρησία: με θάρρος, ανυπόκριτα.

πάταξον μέν άκουσον δέ: χτύπησε με αλλά άκουσέ με.

πενία τέχνας κατεργάζεται: η φτώχια εφευρίσκει κάθε είδος τέχνης.

περί ανέμων και υδάτων: για άσχετα πράγματα.

περί άλλα τυρβάζη: για άλλα (άσχετα) ασχολείσαι (όχι για αυτά που πρέπει).

περί ορέξεως ουδείς ο λόγος: μη ρωτάτε για όρεξη? έχουμε μεγάλη.

περί όνου σκιας: για ασήμαντα πράγματα.

περί ου ο λόγος: το προκείμενο θέμα.

πλειστάκις: πάρα πολλές φορές.

πλανωμαι πλάνην οικτράν: έχω εσφαλμένη εντύπωση για κάτι, έχω ξεγελαστεί.

πνέει τα λοίσθια: είναι ετοιμοθάνατος.

πνέω (τα) μένεα: είμαι φοβερά θυμωμένος, διακατέχομαο από οργή.

πόθεν έσχες: από πού τα απόκτησες.

ποιει τήν νησσαν: κάνει την πάπια, κάνει πως δεν καταλαβαίνει.

ποιον σε έπος φύγεν έρκος οδόντων; : πως τόλμησες να προφέρεις ένα τέτοιο λόγο;

πόλεμος πατήρ πάντων: ο πόλεμος είναι ο πατέρας όλων, ο ανταγωνισμός είναι η πηγή όλων.

πολλά τά δεινά κουδέν ανθρώπου δεινότερον πέλει: πολλά είναι τα θαυμαστά μα τίποτε πιο θαυμαστό από τον άνθρωπο.

που τήν κεφαλήν κλίνη: που να γείρει το κεφάλι, που να στεγαστεί, που να στηριχτεί.

πρίν αλέκτορα φωνησαι: πριν να λαλήσει ο πετεινός, σε πολύ χρονικό διάστημα.

πρό ημερησίας διατάξεως: πριν από την ημερήσια διάταξη, πριν από το καθορισμένο πρόγραμμα.

πρός άγραν: για κυνήγι, για να περισυλλέξει.

πρός άγραν ψήφων: για συλλογή ψήφων.

πρός επίρρωσιν: για ενίσχυση.

πρός κέντρα λακτίζεις: κλωτσάς στα αγκάθια, ματαιοπονείς.

πρός τό θεαθηναι: για λόγους επίδειξης, για τα μάτια του κόσμου.

πρόσω ολοταχως: εμπρός με όλη την ταχύτητα.

προφάσεις εν αμαρτίαις: προφάσεις προς δικαιολόγηση ολισθημάτων, εύσχημες δικαιολογίες.

πρωτος τη τάξη: πρώτος στην ιεραρχία.

πυρ, γυνή καί θάλασσα: τα τρία φοβερότερα κακά στον κόσμο.

πύρρειος νίκη: νίκη με τεράστιες απώλειες, ισοδύναμη με ήττα.

πυρ και μανία: έξαλλος από θυμό.

πτωχός το πνεύματι: αφελής.

Ρ

ρόδον τό αμάραντον: λέγεται για κορίτσι αθώο και ανοιχτόκαρδο.

Σ

σαρδόνιο γέλιο: ειρωνικό γέλιο.

σημα κατατεθέν: επίσημο γνώρισμα ενός προϊόντος.

σολομώντειος λύση: η μέση λύση που ικανοποιεί όλους.

σοφόν τό σαφές: η σαφήνεια αποκαλύπτει τη σοφία.

σπευδε βραδέως: προχώρα γρήγορα και δυναμικά αλλά με προσοχή.

στεντορία τη φωνη: με φωνή ισχυρή και βροντώδη.

στώμεν καλως: ας κανουμε το καθήκον μας.

συλλήβδην: συνολικά, συνοπτικά.

σύν Αθηνα καί χειρα κίνει: μαζί με τη βοήθεια του Θεού κατάβαλε κι εσύ προσπάθεια.

σύν γυναιξί καί τέκνοις: με τις οικογένειες.

συνημμένως: προσαρτημένα, μαζί.

σύν τη παρόδω του χρόνου: με το πέρασμα του χρόνου.

σωσίβιος λέμβος: σανίδα σωτηρίας.

σωτήριον έτος: τα χρόνια που αριθμούνται από τη γέννηση του Ιησού.

Τ

τ’αγαθά κόποις κτωνται: τα αγαθά τα αποκτά κανείς με κόπους.

τά άδυτα των αδύτων: τα κατάβαθα.

τά εν οίκω μή εν δήμω: τα προσωπικά θέματα δεν πρέπει να γίνονται δημόσια.

τά εξ αμάξης: «στολίζω» με βρισιές και προσβολές.

τανάπαλιν: το αντίστροφο, το αντίθετο.

τά του Καίσαρος τω Καίσαρι: πρέπει να αποδίδουμε στον καθένα ό,τι του αρμόζει.

ταυρος εν υαλοπωλείω: τα έκανε γυαλιά καρφιά.

τείνω ευήκοον ους: ακούω με ευνοϊκή διάθεση.

τετελεσμένον γεγονός: κάτι που δεν είναι δυνατό να ακυρωθεί.

τηδε κακεισε: εδώ κι εκεί, άνω κάτω.

τήν ανάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενος: προθυμοποιούμαι να κάνω κάτι που εξ ανάγκης θα το έκανα.

τηρεί σιγήν ιχθύος: δε μιλά καθόλου.

τί δέον γενέσθαι; : τι πρέπει να γίνει, τι επιβάλλεται να γίνει;

τιμης ένεκεν: για χάρη εκτίμησης.

τι τέξεται η επιούσα: τι θα φέρει το αύριο.

τι μέλλει γενέσθαι: τι πρόκειται να γίνει.

τις οίδεν: ποιος ξέρει.

τό δίς εξαμαρτειν ουκ ανδρός σοφου: το να κάνει κανείς το ίδιο λάθος δύο φορές είναι ανόητο.

τό ζην επικινδύνως: το να ζεί κανείς επικίνδυνα.

το λακωνίζειν εστί φιλοσοφειν: το να μιλά κανείς με λίγα λόγια είναι δείγμα σοφού ανθρώπου.

τό μέν πνευμα πρόθυμον η δέ σάρξ ασθενής: λέγεται για κάποιον που θέλει να κάνει κάτι αλλά αδυνατεί βιολογικά.

τό μή χειρον βέλτιστον: από τα δύο κακά το λιγότερο χειρότερο είναι προτιμότερο.

τό πεπρωμένον φυγειν αδύνατον: είναι αδύνατο να ξεφύγει κανείς από τη μοίρα.

τό πυρ τό εξώτερον: τόπος βασανιστηρίων μετά θάνατον.

τό σιγαν κρειττον εστί του λαλειν: η σιωπή είναι καλύτερη από τη φλυαρία.

του λόγου το ασφαλές (ή το αληθές): η επιβεβαίωση (απόδειξη) του λόγου.

τουτέστιν μεθερμηνευόμενον: δηλαδή αυτό σημαίνει, δηλαδή με άλλα λόγια.

τραγέλαφος: μεταφ. πράγμα αλλόκοτο, υπόθεση περίπλοκη και αξεδιάλυτη, ακαταστασία, σύγχυση.

τρικυμία εν κρανίω: διανοητική σύγχιση, δεν ξέρω τι κάνω.

τρόπον τινά: κατά κάποιον τρόπο.

των οικιων ημων εμπιπραμένων ημεις άδομεν: ενώ τα σπίτια μας καίγονται, εμείς τραγουδούμε/ενώ καταστρεφόμαστε, εμείς αδιαφορούμε.

τω καιρω εκείνω: τον παλιό εκείνο καιρό.

τω όντι: πράγματι.

Υ

υπ’ατμόν: φεύγω, αναχωρώ.

υπεράνω της θελήσεώς μου: υπερβαίνει τη θέλησή μου.

υπερβαίνω τά εσκαμμένα: ξεπερνώ τα επιτρεπόμενα όρια.

υπέρ το δέον: περισσότερο απ’όσο χρειάζεται.

υπό εχεμύθειαν: με την προϋπόθεση της εχεμύθειας.

υπό μάλης: κάτω από τη μασχάλη.

υπό τά όμματα: μπροστά στα μάτια.

υπό τήν αιγίδα: κάτω από την προστασία.

υπό τήν αίρεσιν: με την επιφύλαξη, με την προϋπόθεση.

υπό τήν επήρειαν: κάτω από την επίδραση.

υπό τό κράτος της οργης: κυριευμένος από οργή.

υψηλη επιταγη: με άνωθεν εντολή.

υψίστης σημασίας: εξαιρετικής σπουδαιότητας.

Φ

φάσκω και αντιφάσκω: λέω και ξελέω.

φείδου χρόνου: να μη σπαταλάς το χρόνο σου.

φερ’ειπείν: παραδείγματος χάρη.

φίλος μέν Πλάτων, φιλτέρα δ’αλήθεια: αγαπητός είναι ο Πλάτων, πιο ωαγαπητή όμως η αλήθεια.

φοβου τούς Δαναούς και δωρα φέροντας: να φοβάσαι τους Δαναούς έστω κι αν έρχονται με δώρα (να φυλάγεσαι από τους εχθρούς σου κι από τα δώρα τους).

φύρδην μίγδην: ανάκατα, άνω κάτω.

φωνή βοωντος εν τη ερήμω: ό,τι και να πεις δε θ’ακούσουν τίποτα.

Χ

χαίρετε καί αγαλλιασθε: εύχομαι χαρά και αγαλλίαση.

χαρας ευαγγέλια: ειδήσεις που φέρνουν μεγάλη χαρά.

χάρμα οφθαλμων: απόλαυση των ματιών.

χάριτι θεία: με θεία παρέμβαση, με θεία βοήθεια.

Ψ

ψηφος Αθηνας: αθωωτική ψήφος, αποφασιστική παρέμβαση για αθώωση κάποιου.

Ω

ώδινεν όρος καί έτεκεν μυν: υποσχέθηκε πολλά και μεγάλα και δεν έκανε τίποτα.

ως είθισται: καθώς συνηθίζεται.

ωσεί παρών: σαν να ήταν παρών.

ως εκ τούτου: για το λόγο αυτόν, επομένως.

ως επί τό πλειστον: τις περισσότερες φορές.

ως κόρη οφθαλμου: σαν κάτι το εξαιρετικά δύσκολο.

ως μη ώφειλε: ενώ δεν έπρεπε.

ω ξειν, αγγέλειν Λακεδαιμονίοις: ξένε, ανάγγειλε στους Λακεδαιμονίους.

ως πρόβατον επί σφαγήν: κάποιος αν και αθώος, οδηγήθηκε στο χαμό